Yn BookTrust, mae ein rhaglen ddarllen Saesneg genedlaethol, Bookbuzz, wedi’i chynllunio i gefnogi myfyrwyr ysgol uwchradd i ddod o hyd i lyfrau sy’n teimlo’n berthnasol iddyn nhw. Mae’r rhaglen yn caniatáu i fyfyrwyr ddewis a chadw llyfr o ddetholiad o 16 o deitlau a ddewiswyd gan arbenigwyr – gan gefnogi myfyrwyr i ddarllen er pleser trwy ddod o hyd i’r llyfr cywir iddyn nhw.
English
Cymraeg
‘Cyn Bookbuzz, roedd y myfyriwr yn teimlo na allai weld ei hun mewn llyfrau, felly pam trafferthu?’
Buom yn siarad ag Alison, Arweinydd ABCh yng Nghaerdydd, am sut mae Bookbuzz wedi helpu i newid perthynas myfyrwyr â darllen er pleser.
Alison King, Arweinydd ABCh yng Nghaerdydd
Mae gennym fyfyriwr Blwyddyn 8 nad oedd eisiau bod yn y llyfrgell. Doedd e ddim eisiau unrhyw beth i’w wneud â llyfrau. Ar ôl tipyn o berswadio, llwyddais i gael y myfyriwr i edrych ar lyfrau Bookbuzz. Trwy sgwrs anffurfiol, dywedodd ei fod yn teimlo fel na allai weld ei hun mewn llyfrau. Doedd ei gefndir diwylliannol ddim yn cael ei adlewyrchu yn y llyfrau a oedd wedi’u rhoi o’i flaen cyn hyn. Roedd o’n teimlo fel na allai perthnasu, felly pam trafferthu?
Alison King, Arweinydd ABCh yn Ysgol Kings Monkton yng Nghaerdydd
“Yna edrychodd yn ofalus ar y llyfrau Bookbuzz a osodwyd ar y bwrdd. Roeddwn i’n gallu gweld bod ganddo ddiddordeb yn Steady for This gan Nathaneal Lessore ‑parhaodd i ddod yn ôl ato. Dros yr wythnosau nesaf, daeth yn dawel bach i’r llyfrgell i weld a oedd llyfrau Bookbuzz wedi cyrraedd. Gwnaeth hyn mewn ffordd ddifater iawn – anfonodd un o’i ffrindiau i mewn i ofyn, tra roedd y tu allan i’r llyfrgell, yn gwrando.”
“Unwaith cafodd y llyfrau Bookbuzz eu dosbarthu, fe wnes i sgwrsio gyda’r myfyriwr am y cymeriadau a’r darnau yr oedd yn eu gweld yn ddoniol. Gwelodd gopi o King of Nothing ar fy nesg, a gofynnodd i’w fenthyg nesaf. O’r fan honno, dechreuodd ofyn cwestiynau am awduron eraill, a buom yn siarad am Kwame Alexander. Yna ceisiodd fenthyg rhai nofelau barddoniaeth a nofelau graffig. Rydyn ni wedi dechrau archwilio llyfrau Jason Reynolds. Yr hyn rydyn ni wedi’i ddysgu yw bod ganddo fo ddiddordeb mawr mewn llyfrau mewn gwirionedd – ond roedd angen iddo deimlo fel eu bod ar ei gyfer e’.”
Dau lyfr gan Nathanael Lessore
Cael myfyrwyr i sgwrsio am lyfrau
Mae creu amser i sgwrsio’n anffurfiol am lyfrau yn rhan hanfodol o strategaeth darllen er pleser Ysgol Kings Monkton. “Mae gennym sesiynau clebran, [sgyrsiau anffurfiol am lyfrau yn yr amserlen] fel rhan o’n diwylliant ysgol, lle rydw i’n darllen llyfr yn uchel, yn gwneud rhai argymhellion ac yna mae’r myfyrwyr yn cael cyfle i sgwrsio am ddarllen,” meddai Alison.
Mae Alison yn sôn am sut mae hi’n cynnal sesiwn Bookbuzz. “Rydyn ni’n gorchuddio byrddau gyda’r holl lyfrau Bookbuzz,” meddai. “Rydyn ni’n cael dau gopi, felly rydyn ni’n rhoi un wyneb i fyny ac un wyneb i lawr wrth ei ymyl, fel y gallant weld y clawr blaen a’r broliant. Byddaf yn esbonio iddyn nhw beth sy’n mynd i ddigwydd, ac maen nhw’n mynd ati’n syth. Byddan nhw’n darllen y cefn, yn edrych ar y clawr, yn mynd am y pethau sydd wir yn apelio iddynt.
“Mae’r sgyrsiau maen nhw’n eu cael yn llawn hwyl ac egni. Mae’r myfyrwyr yn aml yn ymuno fel tîm er mwyn gallu dewis a darllen yr un llyfr Bookbuzz, neu maen nhw’n gwneud trefniadau gyda’i gilydd i ddewis teitlau gwahanol fel y gallant gyfnewid yn ddiweddarach yn y flwyddyn.
Ar ôl y sesiwn honno, bydd myfyrwyr yn dod yn ôl i’r llyfrgell i wirio fy mod wedi trefnu eu harcheb Bookbuzz, ac yna eto i wirio a yw’r llyfrau wedi dod. Pan mae’r llyfrau’n cyrraedd, dwi’n teimlo fel Siôn Corn!
Alison King, Arweinydd ABCh yn Ysgol Kings Monkton yng Nghaerdydd
Bookbuzz ar gyfer Blwyddyn 7 ac 8: rhoi ymreolaeth i fyfyrwyr fel darllenwyr
Gall dechrau’r ysgol uwchradd fod yn amser anodd i blant un ar ddeg oed. “Mae myfyrwyr yn addasu i lawer o newidiadau,” meddai Alison. “Mae Bookbuzz yn gweithio’n dda fel gweithgaredd pontio ar gyfer Blwyddyn 7. Gall darllen fod yn rhan fawr o fewn diwylliant ysgol gynradd, ond pan fyddan nhw’n dechrau yn yr ysgol uwchradd, does neb yn darllen iddyn nhw. Yn sydyn, mae plant yn gyfrifol am eu darllen eu hunain. Maen nhw’n gwybod ei fod yn bwysig, maen nhw’n gwybod bod yn rhaid iddyn nhw ei wneud, ond nid yw’n teimlo’n hwyl mwyach oherwydd mae’r pwyslais ar y sgil yn hytrach na’r dewis. Prif bwyslais Bookbuzz i ni yw rhoi’r ymreolaeth i fyfyrwyr ddod i mewn a dewis rhywbeth y byddan nhw’n ei fwynhau, a chael eu cefnogi yn y broses honno.”
Mae Ysgol Kings Monkton hefyd yn defnyddio Bookbuzz gyda myfyrwyr Blwyddyn 8. “Erbyn hyn, maen nhw wedi treulio blwyddyn yn ein diwylliant darllen ysgol,” meddai Alison. “Maen nhw’n fwy hyderus am yr hyn maen nhw’n ei hoffi a’r hyn dydyn nhw ddim yn ei hoffi. Mae’n wych gallu rhoi’r cyfle hwnnw iddyn nhw gael trafodaethau am lyfrau Bookbuzz, gwneud penderfyniadau gwybodus am yr hyn maen nhw’n dewis ei ddarllen a gweld pa mor bell maen nhw wedi dod.”